Tôi là CHẤT – một kẻ trót “say” hương vị cà phê đến độ có thể dành cả ngày để nghiền ngẫm, khám phá về nó. Với tôi, lịch sử cà phê không chỉ là những cột mốc thời gian, những con số khô khan, mà là một hành trình đầy màu sắc, hương vị và cảm xúc. Nó không đơn thuần là một thức uống giải khát. Nó là một “người bạn tâm giao”, một “nhân chứng” của dòng chảy lịch sử, và đôi khi, là “vị cứu tinh” cho những buổi sáng uể oải.
Lần đầu tiên tôi “chạm mặt” cà phê là vào một buổi sáng mùa đông, khi còn là một cậu sinh viên ngái ngủ. Hương thơm nồng nàn, vị đắng dịu dàng rồi chuyển sang ngọt hậu ấy… đã đánh thức mọi giác quan trong tôi. Và thế là, tôi bắt đầu hành trình tìm hiểu về “người bạn” đặc biệt này.
Hành Trình Ngược Dòng Thời Gian Của Hạt Cà Phê
Cà phê là một loại thức uống được ủ từ hạt cà phê rang, vốn là hạt của quả cà phê. Các giống cây cà phê có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Phi và các đảo Madagascar, Comoros, Mauritius và Réunion thuộc khu vực xích đạo
Khởi Nguồn Từ Ethiopia Huyền Thoại (Thế kỷ 9)
Câu chuyện bắt đầu từ vùng đất Ethiopia huyền bí. Tôi như thấy mình đang đứng trên cao nguyên lộng gió, chứng kiến chàng chăn dê Kaldi ngỡ ngàng khi thấy đàn dê trở nên hưng phấn lạ thường sau khi ăn những quả đỏ mọng từ một loại cây lạ. Kaldi không hề hay biết, khoảnh khắc ấy đã khai sinh ra một thức uống làm say đắm cả thế giới.
Tôi đã có dịp đặt chân đến Ethiopia, hít thở bầu không khí trong lành giữa những đồn điền cà phê bạt ngàn, lắng nghe những câu chuyện về Kaldi từ chính những người nông dân. Cảm giác ấy thật kỳ diệu, như thể tôi được chạm tay vào “trái tim” của cà phê vậy.
Cà Phê “Chinh Phục” Bán Đảo Ả Rập (Thế kỷ 15-16)
Từ Ethiopia, cà phê vượt Biển Đỏ, đặt chân đến Yemen và bán đảo Ả Rập. Tại đây, cà phê không chỉ là thức uống, mà còn len lỏi vào văn hóa, tôn giáo. Tôi mường tượng ra không khí náo nhiệt trong những quán cà phê (qahveh khaneh) đầu tiên – nơi người ta tụ họp, chuyện trò, thưởng thức thứ “rượu Ả Rập” đầy mê hoặc.
Những lần lang thang trong các khu chợ cổ ở Istanbul, nhấm nháp ly cà phê Thổ Nhĩ Kỳ đậm đà, tôi như cảm nhận được hơi thở của lịch sử, của những cuộc giao thương, những câu chuyện được sẻ chia bên tách cà phê.
“Cơn Sốt” Cà Phê Lan Đến Châu Âu (Thế kỷ 17)
Khi “đặt chân” đến châu Âu, cà phê đã gây ra không ít sóng gió. Bị gán cho cái tên “thức uống của quỷ”, nhưng cũng được say mê cuồng nhiệt. Tôi đặc biệt thích thú với câu chuyện về Giáo hoàng Clement VIII, sau khi nếm thử cà phê, đã “phải lòng” và ban phước cho nó. Nhờ đó, cà phê “thoát án” và trở thành một phần không thể thiếu của đời sống châu Âu.
Những quán cà phê ở London, Paris, Vienna,… mọc lên như nấm sau mưa, trở thành tụ điểm của giới trí thức, nghệ sĩ. Tôi từng dành hàng giờ trong những quán cà phê cổ kính ở Paris, vừa nhâm nhi cà phê, vừa thả hồn theo những câu chuyện về Voltaire, Rousseau,…
Cà Phê Vượt Đại Dương Đến Châu Mỹ, Và Dấu Chân Đầu Tiên Tại Việt Nam (Thế kỷ 17-19)
Cà phê không dừng lại ở đó. Nó theo chân những nhà thám hiểm, vượt đại dương đến châu Mỹ. Những đồn điền cà phê bạt ngàn ở Brazil, Colombia,… đã ra đời, viết tiếp câu chuyện về hành trình chinh phục thế giới của loại hạt diệu kỳ.
Và tại Việt Nam, câu chuyện cà phê bắt đầu vào khoảng thế kỷ 19, khi người Pháp mang cây cà phê Arabica đến trồng thử nghiệm. Dù ban đầu gặp nhiều khó khăn, hạt cà phê đã bén rễ và dần khẳng định vị thế trên mảnh đất hình chữ S thân thương.
Cà Phê Việt Nam: Từ Thuở Sơ Khai Đến Vị Thế “Cường Quốc” (Thế kỷ 20-21)
Đến thế kỷ 20, cà phê Robusta, với khả năng thích nghi tốt hơn, đã được trồng rộng rãi ở Việt Nam, đặc biệt là vùng Tây Nguyên. Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk, Lâm Đồng,… trở thành những “thủ phủ” cà phê nổi tiếng.
Tôi còn nhớ như in những chuyến đi cùng bố lên thăm các đồn điền cà phê ở Buôn Ma Thuột. Cái nắng, cái gió của đại ngàn Tây Nguyên, hòa quyện với hương thơm nồng nàn của hoa cà phê, của hạt cà phê mới rang… tất cả đã in đậm trong tâm trí tôi.
Sau năm 1975, ngành cà phê Việt Nam trải qua bao thăng trầm, nhưng bằng sự nỗ lực, tâm huyết của những người nông dân, những nhà rang xay, và cả những người yêu cà phê, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những “cường quốc” cà phê hàng đầu thế giới.
Cà Phê Trở Thành “Ông Hoàng” Trong Thế Giới Thương Mại (Thế kỷ 19)
Thế kỷ 19 chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của ngành công nghiệp cà phê. Cà phê trở thành một trong những mặt hàng giao dịch sôi động nhất, mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ.
Tôi đã từng đọc về những “ông trùm” cà phê, những người đã gây dựng cơ đồ từ hạt cà phê. Câu chuyện của họ, dù có những góc khuất, vẫn cho thấy sức mạnh và tầm ảnh hưởng to lớn của cà phê.
Làn Sóng Cà Phê Hiện Đại (Thế kỷ 20-21)
Thế kỷ 20 và 21 đánh dấu sự xuất hiện của làn sóng cà phê thứ ba, với sự lên ngôi của cà phê đặc sản (specialty coffee), cà phê bền vững (fair trade), cà phê nguồn gốc đơn (single origin).
Tôi đã từng tham gia các buổi thử nếm cà phê (cupping), được hướng dẫn bởi những barista tài năng. Họ không chỉ pha chế, mà còn truyền cảm hứng, chia sẻ những câu chuyện về nguồn gốc, quy trình sản xuất, hương vị đặc trưng của từng loại cà phê. Đó là những trải nghiệm vô giá!
Cà Phê – “Người Bạn Tri Kỷ” Của Tôi
Với tôi, cà phê là “người bạn tri kỷ”. Nó hiện diện trong những buổi sáng cần sự tỉnh táo, trong những buổi chiều thư thái, trong những cuộc gặp gỡ bạn bè, và cả những lúc một mình suy tư.
Tôi yêu cái cách cà phê kết nối mọi người, từ người nông dân đến người rang xay, từ barista đến người thưởng thức. Mỗi tách cà phê là một câu chuyện, một hành trình, một trải nghiệm
Lời Kết
Hành trình của cà phê, từ một loại quả dại trên cao nguyên Ethiopia đến ly cà phê bạn đang thưởng thức, là một câu chuyện kỳ diệu về sự khám phá, sự giao thoa văn hóa, và sức mạnh kết nối con người. Cà phê đã dạy cho tôi về sự kiên trì, về niềm đam mê, và về giá trị của những điều giản dị.
Nếu bạn cũng là một người yêu cà phê, hãy cùng tôi tiếp tục khám phá thế giới cà phê đầy mê hoặc này nhé! Bạn có thể bắt đầu bằng việc ghé thăm Chất Cà Phê, nơi chúng tôi không chỉ mang đến những tách cà phê thơm ngon, mà còn chia sẻ những câu chuyện, những kiến thức và niềm đam mê bất tận với loại hạt diệu kỳ này.
